
RCLM Baucau (16-12-2025)—Ekipa avaliador husi Ministeriu Administrasaun Estatál tersa ne’e hahu avalia kondisaun minima iha munisipiu Baucau kona ba politika governu nian, ne’ebé sei implementa desentralizasaun administrativu no poder lokál.
Kordenador Avaliador Ministeriu Administrasaun Estatal Elviro Fernades Moniz hateten, kriasaun koredor ekipa avaliasaun ho membru sira prezensa bazeia ba despaixu Ministeriu Administrasaun Estatál númeru 48/MAE/12/2025 loron 15 dezembru, alende ne’e refere karta DGL ba munisipiu hodi halo avaliasaun ba kondisaun minimu iha Autoridade Munisipal Baucau hanesan nivél kapasidade administrativu, finanseiru, tékniku no operasionál.
Nia afirma liu husi avaliasaun ne’e bele hatene progresu inklui dejafius sira hafoin aprezenta ba governu tetu no foti desizaun hodi implementa desentralizasaun no administrativa no poder local, iha kada munisipiu ne’ebe priense kondisaun minimu.
“Avaliasaun ne’e importante tebes karik tinan oin laiha tan avaliasaun seluk mak ida ne’e hanesan baze atu hetan desizaun, maibe karik sei iha avaliasaun ida ne’e sai hanesan baze nune’e ekipa avaliador sira mai ka’er no sukat husi rekomendasaun sira ami aprezenta ita atinji ona to’o ne’ebé,” Elviro esplika iha salaun Apuramentu vila nova.
Prezidente Autoridade Munisipiu Baucau Veneranda Eurico Marques Lemos Martins afirma, avaliasaun kondisaun minima ne’ebé ekipa avaliador husi nasionál kona ba prosesu desentralizasaun no poder lokál hala’o iha Autoridade munisipiu Baucau, atu foti diagnostika forsa no frakeza ne’ebé munisipiu infrenta tamba, liu husi diagnostika ne’ebe ekipa avaliador sira rekolla ba área servisu hanesan planeamentu, finansas, infraestrutura no servisu munisipais sira seluk ne’ebé foti hafoin fo valor ba Autoridade Munisipal Baucau atu haka’at ba desentralizasaun no poder lokál.
“Ita atu hare diagnostika ba forsa rekursu umanus nian Baucau prontu ka lae iha rekursus umanus ba finansas, planeamentu, infraestrutura presiza atu hare no téknikamente Baucau bele responde ka lae depende ba avaliador sira halo avaliasaun liu husi entrevista no pergutas ba diretor servisu munisipais, xefe departamentu no administrador sira durante loron tolu, hanesan prezidente autoridade nia hanoin ba avaliasaun tempu ona atu governu sentral atu halo avaliasaun ba munisipiu sira ne’ebé dezempena sira nia servisu durante iha prosesu ida deskonsentrasaun ne’ebé servisu lubuk ida nasional nian mai munisipiu sira, hau koália kontestu Baucau nian durante deskonsetra servisu sira mai iha ne’e (munisipiu Baucau) simu servisu 19 no iha tinan kotuk depois tina kotuk ita halo tan akordu linas ministerial simu tan poder ida mak PNDS, entaun servisu munisipal hamutuk 20,” hateten Veneranda.
Eis deputadu ne’e akresenta, Munisipiu Baucau liu avaliasaun kondisaun minima poder sira ne’ebé governu sentral identifika sei desentraliza mai munisipiu, maibe tenki iha kapasidade atu jere servisu munisipais sira maske dadaun ne’e sei deskonsentrasaun nune’e sei iha nafatin servisu delegasaun territorial no resposabiliza husi parte nasionál.
“Kuandu desentraliza ona mak foin ita dehan poder total, entaun desentralizasaun poder lokál servisu sira hotu teknikamente mai hotu munisipiu no iha kapasidade atu jere karik ita kaer ona desentralizasaun ba servisu munisipais, ita iha ona kapasidade finanseiru, politika atu define, deside ita nia Munisipiu atu ba los ne’ebé, bainhira desentralizasaun no poder lokál mak ita iha mos asembleia Munisipiu no kamara Munisipiu, ita iha lejislativu no ejekutivu, tamba ne’e mak ohin loron ita iha deit servisu Munisipal, Diretor, Xefe Departamentu ho Administrador,” PAM Baucau akresenta.
Entertantu Lideransa Munisipiu Baucau ne’e iha esperansa desentralizasaun no poder lokál sei akontese no benifisia ba Munisipiu no povu, maibe ema hotu tenki servisu hamutuk.
Ekipa Kobertura : RCLM